Co Polacy wiedzą o podatkach? Najnowszy sondaż prezentuje szokujący stan wiedzy
Spora część osób nie rozumie na czym polegają podatki. Tylko 60 proc. Polaków wie, że płaci VAT, a 50 proc. – akcyzę za alkohol, wyroby tytoniowe i paliwo. To znacząco gorszy wynik niż wynikałoby z samooceny naszej podatkowej wiedzy.
Mamy lepsze wyobrażenie o tym, na ile znamy podatki, niż jest to w rzeczywistości – wynika z badania ankietowego, które przeprowadziła firma Maison & Partners na zlecenie Warsaw Enterprise Institute. Wyniki umieszczono w opracowaniu „Już wiemy, że płacimy. Świadomość podatkowa Polaków 2024”
Niemal 80 proc. respondentów spontanicznie wymieniła podatki jako główne źródło finansowanie państwa. Jednak dla większości są to raczej podatki wynikające z pracy (czyli PIT) niż obciążających towary i usługi, czyli VAT. Co prawda, co 14. osoba odpowiedziała, że państwo jest utrzymywane przez budżet, a co dziewiąta nie wiedziała w ogóle, jakie są źródła jego finansowania. Wśród niezorientowanych było 16 proc. ludzi młodych (od 18 do 34 lat), prawie co trzecia osoba (30 proc.) osoba z wykształceniem zawodowym i 14 proc. mieszkańców wsi.
Jakie podatki znamy?
Większość badanych deklaruje, że zna podstawowe podatki: PIT i VAT – 95 proc., CIT – 80 proc. Prawie wszyscy (95 proc.) wiedzą też o istnieniu akcyzy, a 80 proc. – podatku od zysków kapitałowych (podatku Belki). W ciągu ostatnich siedmiu lat (w porównaniu z badaniem przeprowadzonym w 2017 r.) wzrosła świadomość istnienia różnych rodzajów podatków. Największa różnica dotyczy CIT – siedem lat temu znało go tylko 49 proc. pytanych, a PIT i VAT rozpoznawało 90 i 87 proc.
Sama znajomość podatków to nie wszystko. Respondentów zapytano, czy rozumieją, na czym one polegają. Najwięcej osób odpowiedziało tak w przypadku PIT (72 proc. wobec 70 proc. w 2017 r.) oraz VAT (70 proc. wobec 58 proc. w 2017 r.). Akcyzę rozumie 70 proc., ale znacznie mniej osób zna działanie CIT (30 proc. wobec 26 proc. w 2017 r.) oraz podatku od zysków kapitałowych (46 proc.).
Z ankiety wynika więc, że podatek CIT jest znacznie częściej rozpoznawany niż w 2017 roku, ale nadal większość respondentów nie wie, na czym polega. Mało zrozumiały jest również mechanizm podatku Belki. Przy większości podatków wiedzę na ich temat zdobywa się z wiekiem. Grupą, która najczęściej twierdzi, iż rozumie znaczenie i mechanizm podatku, są osoby 55+. Chociaż w przypadku vat rozumie go najwięcej (po 76 proc.) najmłodszych i najstarszych ankietowanych.
Jakie podatki płacimy? Co o tym wiemy?
O ile w 2017 r. aż co piąty respondent uznał, że nie płaci podatków, teraz co dziesiąty. Jednocześnie nadal największa grupa osób ma świadomość płacenia PIT (74 proc. wobec 72 proc. w 2017 r.). 59 proc. wie, że płaci VAT (woobec 42 proc. w 2017 r.), a 50 proc. – akcyzę na alkohol, wyroby tytoniowe i paliwo. To pokazuje — zwracają uwagę autorzy badania – że faktyczne rozumienie tych typów podatków jest mniejsze, niż wskazywałyby z deklaracji badanych. Okazało się na przykład, że aż 19 proc. osób mających umowę o prace w ogóle nie wie, że płaci PIT (w poprzednim badaniu 16 proc.).
Jak oceniamy system podatkowy?
Ocena, którą wystawiamy systemowi podatkowemu, jest zła. Dla większości jest on nieodpowiedni i powinien zostać uproszczony (uważa tak 87 proc. respondentów). Jest to co prawda nieco mniej niż siedem lat temu (93 proc.), ale dla większego niż wtedy grona system podatkowy jest bardziej skomplikowany (81 proc. wobec 77 proc.). Dodatkowo określamy go jako nieprzyjazny (81 proc. wobec 85 proc. w 2017 r.) i niesprawiedliwy (77 proc. wobec 83 proc.)
I teraz, i siedem lat temu tylko nieco więcej niż jedna czwarta badanych ocenia, że system jest zrozumiały. Dla większości wciąż jest niezrozumiały.
Jeszcze mniejszą mamy wiedzę na temat danin, które wynikają z postanowień Unii Europejskiej. Większość Polaków (66 proc. wobec 70 proc. siedem lat temu) nie ma świadomości, że w najbliższym czasie UE wprowadzi nowe podatki wpływające bezpośrednio do jej budżetu takie, jak podatek od śladu węglowego CBAM, czy przejęcie części wpływów z ETS.
Warsaw Enterprise Institute zlecił firmie Maison&Partners badanie mające na celu sprawdzenie wiedzy Polaków o podatkach.
LINK DO RAPORTU: